เหมือนดั่งชายเจ้าชู้ ที่กลับมาตายรัง

โดยคุณ พัลวัน วัน จันทร์ ที่ 8 มกราคม 2544 09:34:29

เมื่อเดือนที่แล้ว ได้มีโอกาสสนทนากับพระน้องชาย ก็ได้พูดคุยกันหลายเรื่องสารพัด แต่มีตอนหนึ่งได้คุยกันเรื่องนิพพาน

พระน้องชายบอกผมว่า หลวงตาบัวท่านกล่าวว่า "นิพพาน เป็นเหมือนภพ" เมื่อผมได้ยินครั้งแรกเมื่อหลายปีก่อนก็แปลกใจ แม้ได้ฟังครั้งที่สองก็ยังคงแปลกใจอีกเหมือนกัน

ผมพิจารณาทบทวนดู ก็เลยเข้าใจเอาเองว่า หลวงตาท่านคงต้องการจะสื่อให้รู้ว่า นิพพานมีอยู่ แต่ท่านคงจะหาทางกล่าวให้ผู้ที่ยังเกี่ยวข้องกับภพให้พอเข้าใจได้ ได้เพียงเท่านี้ และไม่มีครั้งใดเลยที่หลวงตาท่านจะกล่าวว่า นิพพาน คือภพอีกภพหนึ่ง

แต่ดูเหมือนว่า มีบางสำนักกำลังจะเอาคำพูดของหลวงตาไปยืนยันกับลัทธิของตน ว่า นิพพานคือภพ เป็นอีกภพหนึ่งซึ่งพ้นไปจากภพทั้งสาม (กามภพ รูปภพ อรูปภพ) ถึงขนาดให้หนังสือพิมพ์ของสำนักออกข่าวเชียร์หลวงตาอยู่บ่อยๆ

ผมมาพิจารณาว่า ทำไมหลวงตาท่านบอกว่า นิพพานเป็นเหมือนภพ แต่ไม่มีครั้งใดเลยที่หลวงตาจะพูดว่า นิพพานก็คือภพอีกภพหนึ่ง

ผมย้อนมาพิจารณาใน ปฎิจจสมุปบาท ซึ่งมีตอนหนึ่งกล่าวว่า "ภโว ปจฺจยา ชาติ" ซึ่งแสดงอย่างชัดแจ้งว่า ภพเป็นปัจจัยให้เกิด ซึ่งไม่ว่าภพใดก็ตาม ก็ย่อมมีสัตว์โลกเกิดอยู่ในภพนั้นๆเสมอๆ แต่กับนิพพานนี้ ไม่เคยได้ยินว่ามีสัตว์ไปเกิดในนิพพานได้ (ยกเว้นกับสำนักอันโด่งดังสำนักหนึ่ง) และไม่เคยได้ยินด้วยว่า หลวงตาท่านพูดไว้ในทำนองว่า "เราจะไปเกิดอีกในนิพพาน" หรือได้ยินว่า "ได้พบกับพระอรหันต์ทั้งหลายในนิพพาน" หรือได้ยินว่า "ได้พบกับพระพุทธเจ้าในนิพพาน"

สิ่งที่พิจารณาตามมาอีกก็คือ แล้วเหตุใดหลวงตาท่านจึงกล่าวเช่นนี้ ก็มีความรู้ปรากฎขึ้นมาสั้นๆในห้วงของความคิดว่า "อารมณ์พระนิพพาน" ซึ่งเราเคยได้ยินมานักต่อนักว่า เมื่อจิตได้ตัดขาดสังโยชน์แต่ละครั้ง จิตจะไปรู้ที่พระนิพพาน ซึ่งตามความหมายของคำว่า "อารมณ์" ก็คือ สิ่งที่ถูกจิตรู้ ดังนั้นพระนิพพานจึงเป็นอารมณ์ให้กับจิตได้ สิ่งนี้ไม่ต่างจากภพเลย เพราะภพก็เป็นสิ่งที่จิตจะเข้าไปรู้ได้ เพราะหากจิตไม่สามารถรู้ได้ จิตจะเหนี่ยวเอาภพนั้นมาเป็นของตนได้อย่างไร และหากจิตเหนี่ยวเอาภพนั้นมาเป็นของตนไม่ได้ แล้วการเกิดจะมีขึ้นได้อย่างไร

แต่สิ่งที่ต่างกันคือ พระนิพพานนั้น จิตรู้ได้ แต่จิตเข้าไปยึดครองไม่ได้ หรือแม้แต่จะหลงเข้าไปยึดครองก็ไม่มี เพราะจิตในขณะที่รู้อยู่กับพระนิพพานนั้น เป็นจิตที่ไม่มีเจตนา หากแต่เป็นจิตที่รู้อยู่กับธรรมอย่างธรรมดาธรรมชาติที่สุด ต่างจากการรู้ในภพต่างๆของคนที่มีกิเลสอย่างหนา ที่มักประกอบไปด้วยเจตนา (ด้วยเหตุว่ามีเหตุแห่งเจตนาคือตัวตัณหา) จิตที่กำลังรู้พระนิพพาน เป็นเพราะอำนาจแห่งปัญญาหาใช่อำนาจแห่งตัณหา ดังนั้นเจตนาอันเกิดจากตัณหาจึงไม่มี เมื่อไม่มีแล้วเจตนาจะเข้ายึดเอาเป็นตน หรือของตนจะมาจากไหน

แม้ว่า จะไม่เคยได้ยินหลวงตาท่านพูดว่า "นิพพาน ไม่มีใครเข้าไปเกิดได้ หรือเข้าไปอยู่ได้" แต่ก็ไม่เคยได้ยินหลวงตาท่านพูดว่า "มีสัตว์ไปเกิดในนิพพานเช่นกัน" (แต่ท่านจะกล่าวในวงในกับผู้ปฎิบัติธรรมด้วยกันอย่างไร ผมก็ไม่สามารถติดตามไปฟังการสนทนาได้ เพราะความเป็นจริงแล้ว ได้เห็นหลวงตาท่านจริงๆนับครั้งได้เลย)

เมื่อพิจารณามาถึงตรงนี้แล้ว ก็เกิดความรู้ว่า ไม่มีใครครองครองพระนิพพานได้ หรือแม้แต่ ไม่มีใครไปเกิดในพระนิพพานได้ ซึ่งสอดคล้องกับที่หลวงปู่เหรียญท่านเคยบอกกับผมว่า พระอรหันต์เมื่อละสังขารแล้ว ดับหมด ไม่มีเหลือ

เมื่อ พิจารณาเช่นนี้แล้วก็พบว่า ความสนใจต่อพระนิพพานก็หมดลง และมีความรู้ขึ้นว่า หากใครก็ตามที่ตั้งจิตอธิษฐานว่า "จะเอาพระนิพพาน" โดยมีเจตนาว่าจะครอบครองพระนิพพาน หรือจะไปเกิดพระนิพพาน ก็จะเป็นคำอธิษฐานที่ไร้ผล และยังอาจจะทำให้เกิดมิจฉาทิฎฐิได้ ในอนาคต หรือแม้แต่จะอธิษฐานว่า "ขอให้ถึงพระนิพพาน" โดยมีเจตนาแท้จริงว่า จะขอไปเกิดในพระนิพพาน ก็จะเป็นผลเช่นเดียวกับที่กล่าวมาในประโยคก่อน

คำอธิษฐานที่ดีที่สุดที่เคยได้ยินคำแนะนำมา เป็นของหลวงปู่เหรียญ ท่านสอนให้อธิษฐานว่า "ขอให้พ้นทุกข์ ขอให้พ้นสังสารวัฏฏ์" ซึ่งท่านยังสอนทางลัดไปสู่พระนิพพานสำหรับผู้มีอินทรีย์ยังอ่อนทั้งหลายว่า ให้ทำสังฆทาน (หมายถึง ทำทานกับพระภิกษุตั้งแต่ 4 รูปขึ้นไป) และให้อธิษฐานต่อจากนั้นทันทีว่า "ขอให้พ้นทุกข์ ขอให้พ้นสังสารวัฏฏ์" มิใช่อธิษฐานว่า "ขอให้มีความสุข ขอให้เกิดในสวรรค์"

เมื่อ พิจารณาจนเห็นว่า พระนิพพาน ไม่ได้มีอะไรที่ควรจะสนใจหรือใส่ใจที่จะค้นคว้าต่อไป ก็ย้อนกลับมาคิดถึงเรื่องของตัณหา ว่าเราจำเป็นต้องค้นคว้าหรือพิจารณาในเรื่องของตัณหามากน้อยเพียงใด จิตก็ย้อนไปยังเมื่อได้เห็นตัณหา และพิจารณาเห็นว่า ตัณหาก็เป็นอาการปกติของจิตที่ยังคงมีความหลงยินดีในโลกนี้เท่านั้น ซึ่งการละตัณหาอันเป็นเหตุแห่งทุกข์หรือที่เรียกว่า สมุทัย ให้ได้ ก็ต้องให้เห็นว่าโลกนี้เป็นทุกข์

เมื่อพิจารณาได้ดั่งนี้แล้ว จิตก็สาธยายคำพูดนี้ขึ้นมาในทันที

ทุกข์ควรกำหนดรู้
สมุทัยควรละ
นิโรธควรทำให้แจ้ง
มรรคควรทำให้มาก

จาก นั้นจิตก็หวนกลับไปคิดถึงพระสูตร ธรรมจักฯ ก็ยิ่งย้ำความเห็นลงไปอีกว่า องค์พระสัมมาสัมพุทธเจ้า เมื่อครั้งประกาศพระศาสนา และเป็นเหตุให้มีพระภิกษุเป็นองค์แรก และเป็นอริยะด้วยนั้น ท่านมิได้สาธยายเรื่องพระนิพพานเลย หากแต่ท่านได้แสดง อริยสัจจ์ 4 นี้ เท่านั้น ซึ่งเป็นผลทำให้มั่นใจว่า ความรู้นี้ถูกต้อง

ถัดจากนั้นมา ก็มีความรู้สึกว่า เราเสียเวลาไปกับความรู้มากมายที่อยู่อย่างกลาดเกลื่อนในพระไตรปิฎกเต็มไป หมด และรวมถึงกับการไปเสาะแสวงหาความรู้จากที่อื่นๆมากมาย แต่แท้ที่จริงแล้วสุดยอดแห่งความรู้ทั้งมวล องค์พระสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงรวบรวมไว้แล้ว และแสดงไว้แล้วตั้งแต่เมื่อทรงประกาศพระศาสนาในครั้งแรกนี้เท่านั้น

หาก การเสาะแสวงหาความรู้อย่างไม่เลือก เป็นเหมือนชายสำส่อนที่แสวงหาหญิงมาเชยชมไม่เว้นวาย ในวันนี้ก็เปรียบเหมือนชายชู้ที่กลับมาตายรัง ในวันนี้จิตมีความตั้งใจว่าจะกำหนดรู้ทุกข์ให้มาก ด้วยสติ-สัมปชัญญะ

ต้อง ขอขอบพระคุณครูเป็นอย่างมาก ที่ช่วยประคับประคองศิษย์หัวขี้เลื่อยคนนี้ จนพอที่จะดูแลตัวเองได้บ้างแล้ว แม้ว่าจะยังไม่สามารถเป็นที่พึ่งของตนเองได้อย่างแท้จริง ก็เชื่อว่าคงจะพึ่งตนเองได้ในสักวันหนึ่งข้างหน้านี้แน่ๆ แม้ว่าจะใช้เวลานานก็ตาม

สาธุ สาธุ สาธุ

โดยคุณ พัลวัน วัน จันทร์ ที่ 8 มกราคม 2544 09:34:29