ปรากฏการณ์จิตสอนจิต

โดยคุณ ปราโมทย์ วัน จันทร์ ที่ 25 กันยายน 2543 11:22:00

ขึ้น ชื่อว่าจิตแล้ว จะหาสิ่งใดวิจิตรพิสดารเท่านั้นยากจริงๆครับ ทั้งที่จิตเองก็เป็นเพียงธรรมชาติรู้อารมณ์เท่านั้นเอง แต่กลับมีปรากฏการณ์แปลกประหลาดได้ตั้งมากมาย

*****************************************

ถ้าพวกเรา ยังจำกันได้ถึงเรื่องราวของคุณแม่น้อยแห่งวัดหินหมากเป้ง หรือประวัติและธรรมเทศนาของครูบาอาจารย์อีกหลายองค์ จะพบว่าจิตของท่าน(บางองค์) จะมีปรากฏการณ์ประหลาด เช่นจะเกิดการถามตอบถกเถียงปัญหากันภายในจิต ในลักษณะผู้หนึ่งถาม อีกผู้หนึ่งตอบ ราวกับว่ามีจิตสองดวง ทั้งที่จิตย่อมมีดวงเดียว เรื่องนี้เกิดกับผู้ปฏิบัติบางท่านเท่านั้น บางท่านไม่เกิดเลย ซึ่งก็ไม่ต้องเสียใจ เพราะไม่เกิดก็ไม่เสียหาย ถ้าเกิดแล้วรู้ไม่ทัน กลับจะพาเสียหายได้มากกว่า

คือเมื่อเราปฏิบัติไปถึงจุด หนึ่ง เกิดติดขัดหรือสงสัยในธรรมขึ้นมา จิตก็อาจจะตั้งคำถามขึ้น แล้วจู่ๆ โดยที่ไม่ได้จงใจคิดนึก ก็มีผู้พูดหรือตอบคำถามนั้นขึ้นมาในจิต บางคราวก็สั่งสอนกันดีๆ แต่บางคราวถ้าตัวที่สงสัยมีความเห็นแย้ง ก็จะเกิดโต้แย้งกันภายใน มีการสอบสวนถกเถียงกันจนแน่ใจ แล้วสรุปลงในวงของไตรลักษณ์ จิตก็จะเกิดความรู้ความเข้าใจในธรรมเรื่องนั้น เกิดความสุขความเบิกบานขึ้นมา แต่ถ้าเถียงกันแล้ว ไม่ลงในวงไตรลักษณ์ ก็ขอให้ระมัดระวังไว้ว่า นั่นจะเป็นกลมายาของกิเลสหลอกลวงเอา ด้วยกำลังความฟุ้งซ่านของจิต ถ้าไปหลงยึดถือเข้าก็อาจจะติดวิปัสสนูปกิเลสโดยง่าย

บาง ท่านไม่เพียงแต่จิตแสดงธรรมหรือถกเถียงธรรมะกัน แต่จะเกิดเป็นนิมิตรูปพระพุทธเจ้าบ้าง รูปครูบาอาจารย์บ้าง ปรากฏขึ้นมาแสดงธรรมให้ฟังบ้าง มาตอบข้อข้องใจที่กำลังติดขัดอยู่บ้าง ความจริงแล้วก็เป็นกระบวนการแสดงธรรมของจิตนั่นเอง เพียงแต่มีภาพนิมิตประกอบ ถ้าเล่าให้ผู้อื่นฟังก็อาจจะเกิดงงขึ้นมา เพราะคิดว่าพระพุทธเจ้าหรือครูบาอาจารย์ในพระนิพพานจะมาแสดงธรรมให้ฟัง ทั้งที่นิพพานปราศจากรูปและนาม ปราศจากอายตนะที่จะเชื่อมต่อกับโลก ท่านที่นิพพานเหมือนไฟที่ดับสลายไปแล้ว จะกลับเป็นเปลวไฟขึ้นอีกย่อมเป็นไปไม่ได้เลย

การที่จิตเกิด ถามปัญหาแล้วมีผู้ตอบ หรือเกิดนิมิตครูบาอาจารย์หรือเทพมาแสดงธรรมให้ฟังนั้น ยังมีได้อีกสาเหตุหนึ่ง คือมีเทพที่เคยอุปการะกันมา เมตตามาชี้แนะให้ เช่นเดียวกับพระพรหมสุทธาวาสองค์หนึ่ง มาเตือนท่านพาหิยะให้ตระหนักว่า ตนเองไม่ใช่พระอรหันต์ และเวลานี้พระพุทธเจ้าเกิดขึ้นแล้วในโลก ท่านพาหิยะจึงรีบไปเฝ้าฟังธรรม แล้วได้เป็นพระสาวกที่รู้ธรรมเร็วที่สุด

ผม เองก็เคยพบเห็นเรื่องเช่นนี้เหมือนกัน และเมื่อเช้านี้ คุณธีรชัยก็มาเล่าเรื่องนี้ให้ฟัง แล้วขอให้ช่วยเขียนเรื่องนี้ คุณธีรชัยกลัวว่าจะปฏิบัติผิดพลาด ก็เลยทิ้งความรู้ทั้งหมดนั้น โดยไม่สนใจกับมันซึ่งนับเป็นวิธีที่ถูกต้อง เพราะจิตนั้นสอนธรรมก็ได้ กิเลสมาหลอกเอาก็ได้ โอปปาติกะหลอกหลอนเอาก็ได้ ถึงอย่างไรก็ต้องรอบคอบเอาไว้ก่อน

ดังนั้น ถ้าปฏิบัติแล้วเกิดความรู้ความเห็นใดๆ ก็ควรทิ้งเสีย เพราะเราปฏิบัติเพื่อความพ้นทุกข์ เพื่อปล่อยวางภาระ ไม่ใช่เพื่อความรอบรู้ใดๆ ส่วนความรู้นั้นจะจริงหรือไม่จริงก็ไม่สำคัญ เหมือนที่เซ็นกล่าวว่า จริงคือเท็จ เท็จคือจริง คือเป็นเพียงสิ่งที่ถูกรู้ และเมื่อรู้แล้วก็ควรปล่อยวางเสีย ถ้าสิ่งที่แสดงขึ้นนั้นเป็นธรรมจริงๆ จะพิจารณาลงในวงของไตรลักษณ์ แล้วจิตจะสงบเบิกบานอยู่ช่วงหนึ่ง ถึงเราไม่จดจำไว้หรือไม่ยินดียินร้ายด้วย จิตเองนั่นแหละได้ซึมซับธรรมที่ถูกต้องเข้าไว้ในดวงจิตแล้ว

สำหรับ ประเด็นสุดท้ายก็คือปัญหาที่ว่า จิตสอนธรรมให้ตัวเองได้อย่างไร เรื่องนี้ไม่เคยได้ยินในตำรา แต่ผมเคยถามครูบาอาจารย์หลายองค์ เช่นหลวงพ่อพุธ ฐานิโย คำตอบที่ได้รับก็คือ จิตเป็นธรรมชาติรู้ เขาจะรู้ขึ้นเฉยๆ ก็ได้ หรือเขาจะแสดงสัญลักษณ์ออกมาเป็นสมมุติบัญญัติ เช่นภาษาพูดหรือนิมิตภาพพระพุทธเจ้าและครูบาอาจารย์ ด้วยก็ได้

ความเห็นที่ 8 โดยคุณ ปราโมทย์ วัน พุธ ที่ 27 กันยายน 2543 06:22:53

จิต สอนจิต กับการคิดเอาเองมีความต่างกันครับ คือจิตสอนจิตนั้น ไม่มีความจงใจ เช่นกำลังเดินจงกรมทำสติสัมปชัญญะอยู่ เกิดเห็นเงาอะไรวูบวาบมา จิตเกิดความกลัวขึ้น จิตก็จะเตือนตนเองว่าให้มีสติไว้ แล้วอาจจะแสดงธรรมให้ฟัง

บางคราวนั่งสมาธิอยู่ โดยก่อนนั่งติดขัดในข้อธรรมบางอย่าง ระหว่างนั่งก็ไม่ได้คิดเรื่องนั้นแล้ว เฝ้าทำสติสัมปชัญญะไป รู้ตัว ไม่เผลอ ไม่เพ่ง จู่ๆ จิตรวมลงนิดหนึ่งแล้วเกิดนิมิตเป็นครูบาอาจารย์มาแสดงธรรมเรื่องนั้นให้ฟัง หรือเกิดนิมิตเป็นสัญลักษณ์ให้แปลความหมายแก้ข้อสงสัยได้ จิตมีความชุ่มชื่นเบิกบานรื่นเริงในธรรม แต่ทั้งหมดนี้ อย่าไปยึดถือนะครับ จริงหรือเท็จไม่สำคัญ สำคัญที่รู้ทันจิตตนเองเท่านั้น

ส่วน ความคิดจะจงใจตั้งแต่หาหัวข้อมาคิดแล้ว แล้วก็หาเหตุผล คิดเทียบตำราและคำของครูบาอาจารย์ แต่การคิดก็มีประโยชน์ในระดับหนึ่งนะครับ เวลาจิตเตลิดเอาไม่อยู่ก็ใช้ความคิดนี้แหละ สอนมันตรงๆ เข้าไปเลย หรือจะพิจารณาธรรมด้วยความคิด เช่นพิจารณาความตาย พิจารณากายก็ได้ เหมือนคนจะจมน้ำ เจอสิ่งใดลอยมาพอจะช่วยตัวได้ ก็เอาไว้ก่อนเถอะครับ

ความเห็นที่ 10 โดยคุณ ปราโมทย์ วัน พุธ ที่ 27 กันยายน 2543 06:30:25

การ ทำญาณให้เห็นจิตเหมือนดังตาเห็นรูปนั้น หมายถึงให้รู้เท่าทันกิริยาอาการทั้งหมดที่กำลังปรากฏ เช่นเมื่อเกิดราคะ ก็เห็นสภาวะหรือปรมัตถธรรมของราคะ อันเป็นความรู้สึกที่แทรกเข้ามาในจิต เมื่อจิตเกิดตัณหา คือมีแรงผลักดันให้ทะยานส่งออกไปยึดอารมณ์ด้วยอำนาจของราคะ ก็รู้ถึงแรงผลักดันและอาการทะยานไปยึดอารมณ์ของจิต ที่ไปทางตา หู .. ใจ(โลกของความคิด)

สรุปแล้ว ก็คือให้รู้ปรมัตถธรรมหรือสภาวะของจิตใจตนเองให้ทันครับ ไม่ใช่นั่งคิดๆเอาว่า ตอนนี้จิตเราคงจะเป็นอย่างนั้นอย่างนี้ คงจะมีเจตสิกฝ่ายอกุศลตัวนั้นตัวนี้ ฯลฯ แบบนั้นรู้แต่ชื่อกิเลสตัณหา รู้แต่ชื่อกุศลต่างๆ เอาไปทำอะไรจริงไม่ได้ เหมือนเข้าไปชกกับนักมวยฝ่ายตรงข้ามที่หายตัวได้ คงจะโดนชกข้างเดียวเท่านั้นเอง

ส่วนเรื่องน้ำนิ่งแล้วเห็นปลา ก็เป็นอย่างนั้นครับ

ขอบคุณกระทู้ดีๆ จาก : http://www.bangkokmap.com/pm/content/view/224/41/